De route Venlo

De MBS-ROUTE van Venlo naar Nijmegen

Deel I Venlo

Wat is er nog te zien anno 2012 van de vroegere Maas-Buurt Spoorweg? Precies een eeuw geleden was men druk bezig met de bouw ervan.

Ga met ons mee op foto-excursie van zuid naar noord en probeer je voor te stellen hoe het was.

Soms moeten we gissen, soms ontbreekt informatie. Soms stellen we vragen.

Heb je aanvullingen, antwoorden of commentaar? Neem contact via "Gastenboek" of "Contact" hiernaast.

NB:

de meeste foto's zijn gemaakt in noordelijke richting. bij de foto's die richting zuid genomen zijn staat FriZ.

De Kaldenkerkerweg in Venlo vormt ons startpunt. Links ligt het station. Op het stationsplein stopte van 1913 tot 1944 de Maasbuurttram.

Het huidige station stamt uit 1958. Het is westelijker gelegen dan het oude in de oorlog verwoeste station, dat zich ten tijde van de MBS ongeveer ter hoogte van het huidige busstation bevond.

De tram had een emplacement op het voorplein van het station. Vermoedelijk lag dat waar zich nu een parkeerplaats en het dienstgebouw van Veolia bevindt. FriZ. Wie weet waar het precies lag?

Via de Zuid-Ooster en Hermes is Veolia de opvolger van de Maas-Buurtspoorweg. FriZ.

Het emplacement kende een remisegebouw een een zestal sporen, waarvan er één (later) midden tussen twee sporen van het StaatsSpoor lag; hier werden goederen van trein op tram of omgekeerd overgeladen.

Volgens oude tekeningen moet het emplacement tegenover de Engeliena Schaapstraat gelegen hebben.

Sporenplan in 1930. Rood = tramsporen, zwart = NS-goederensporen. Hier werden goederen van trein op tram of omgekeerd overgeladen. Links van de NS-goederenloods lag het station.

Het MBS-emplacement had een dienstgebouw, een remise, annex werkplaats voor kleine reparaties, een waterkraan (voor de stoomlocs) een veeverlading en (zie op de foto boven 'verlading') een weegbrug.

(bron: Genneps Archief)

Vanaf het station stak de tramlijn de Kaldenkerkerweg over en kruiste daarna de Cöln-Mindener spoorlijn, de nooit echt rendabele noord-zuid verbinding die Venlo via Straelen met Wesel verbond. Dit spoor liep door het huidige Julianapark en verder langs de Krefeldseweg; in 1944 reed hier de laatste trein. FriZ.

ong. 1940

(bron: verz dhr Schoenmaker)

2012

De Keulse Poort. Links een foto van na 1933; in dat jaar werd nl. het recentelijk gerestaureerde Esso-tankstation gebouwd. Vóór het voormalige postkantoor boog de lijn naar Gennep rechtsaf, de (toen nog) Hamburgersingel in. Met gevoel voor historie is de goot met fonteinen (bedriegertjes?) precies op het tramtracé gelegd.

In 1929 nam de MBS de Stoomtram-Maatschappij Venlo - Maasbree - Helden over. De VMH exploiteerde sinds 1912 een lijn van Venlo over Maasbree naar Beringen (nu Beringe) . In 1930 legde de Maas-Buurtspoorweg een verbindingslijn aan tussen haar eigen station aan de Kaldenkerkerweg en het station van de VMH even ten oosten van de Maasbrug. Het verbindingsspoor liep kort de Keulse poort in en boog daarna naar links af door de Spoorstraat en verder naar de Maasbrug. Het VMH-station werd met de opening van het verbindingsspoor buiten dienst gesteld.

Een blauwdruk van het voormalige verbindingsspoor.

We volgen eerst dit verbindingsspoor tot aan de Maasbrug.

De brede Koninginnesingel was er nog niet, de Spoorstraat boog voor het StaatsSpoor rechtsaf richting de Roermondse Poort. Links lag toen een SS-terrein met o.a. een halfronde locloods. Het tramspoor bleef aan de linkerzijde van de Spoorstraat tot aan de spoordijk.

Hier ongeveer moet het trammetje omhoog geklommen zijn naar het (indertijd zeer smalle) viaduct de Roermondse Poort en dan verder over de spoordijk naar de Maasbrug.

Zo ziet de spoorbrug er tegenwoordig uit, gezien richting Blerick. De brug voor het autoverkeer lag tot de oorlog hier rechts naast de spoorbrug; hij is daarna verhuisd naar de andere zijde. Het tramspoor lag in de bestrating van de autobrug.

Vanaf de brug gezien richting Venlo heeft direct links op de dijk een flink stationsgebouw van de VMH gestaan, dat tot 1929 het eindpunt van de lijn uit Beringe vormde. Het is in de oorlog door een bombardement met de grond gelijk gemaakt. FriZ

bron: archief Gennep

Situatieschets van het VMH-station. Rechts gaat het spoor de Maasbrug op.

We gaan terug naar de Keulsche poort.

Voor het Stationshotel maakte de tramlijn naar Gennep een bocht naar links, de Hamburgersingel op (na de oorlog hernoemd tot Deken van Oppensingel). In 1930 wordt hier op het kruispunt ten behoeve van het aansluitspoor naar Beringe een sporendriehoek aangelegd. FriZ.

Vanaf het kruispunt zette de tram koers naar het noorden, om te beginnen door de Hamburgersingel.

Aan de rechterzijde ligt het Jualianapark, waar dus vroeger de trein naar Wesel en Hamburg voorbij kwam. Het trammetje naar het noorden pufte rustig richting Gennep. (Wie weet aan welke zijde van de weg het tramspoor lag?)

Op dit punt in de vroegere Hamburgersingel boog de lijn naar het westen af de Goltziusstraat in. Hier moet ook een halte geweest zijn. FriZ.

Hier boog de tram links af de Goltziusstraat in.

Evenals de bus kwam hier de tram uit de Goltziusstraat om vervolgens wat nu een eenrichtingsweg is, de smalle Sint Martinusstraat in te duiken. Het moet een krappe bocht geweest zijn.

In dit kruispunt lag een wissel; het werd in 1926 geplaatst om een spoor door de Puteanusstraat (links op de foto) naar de Maaskade aan te leggen, opdat overslag van bulkgoederen zoals zand en grind en later ook bijv. kunstmest mogelijk werd. Het wissel lag zo dat er niet direct vanuit de haven naar Gennep gereden kon worden. Waarschijnlijk werd de tram van de haven richting Gennep eerst bij de Keulsche Poort gedriehoekt. (Wie weet hier meer over?)

Wij volgen nu eerst de havenlijn.

De Goltziusstraat ongeveer 1920.

(verz. Schoenmaker)

Puteanusstraat 2012; het spoor moet aan de linkerkant gelegen hebben.

Kruispunt Puteanusstraat - Maaskade.

Hier op de kade lag een kopspoor met een omloopspoor, ongeveer op de plaats waar zich nu de tent van Patatte Wiel bevindt.

Het kadespoor wordt op 19 juli 1926 in dienst genomen. Aan de haven meren vele binnenschepen af. Er wordt o.a. grind en kunstmest op de tram gezet. Omgekeerd worden er boomstammetjes uit het bosrijke Noord-Limburg en vooral ook uit het Reichswald via station Ottersum als mijnhout aangevoerd, bestemd om de gangen in de Limburgse kolenmijnen te stutten.

Een blauwdruk van de sporensituatie bij de Maaskade. Het tramemplacement ligt op de verhoogde kade zodat er behoudens extreem hoge waterstanden kan worden doorgewerkt. Locs kunnen omlopen, de wagens worden achteruit onder de kraan gedrukt. Goed te zien is ook de positie van de elektrische kraan, die deels op de lage kade staat. Rechtsboven is een houtopslagplaats.

Op deze hoek bevindt zich in die jaren een elektrische kraan die de schepen en de tramwagens lost en laadt. Op de foto hieronder zijn nog fundamenten te zien waarop waarschijnlijk de portaalkraan bevestigd was.

De Venlose haven gezien vanaf de spoorbrug.

In de jaren '50 is er nog een druk scheepvaartverkeer in de haven. De tramsporen zijn opgebroken, een portaalkraan is nog wel in dienst, maar het is niet de oorspronkelijke. (verz. Schoenmaker)

Wij vervolgen onze tocht in de Martinusstraat.

De Martinusstraat is behoorlijk smal voor een tram. De meeste van deze monumentale woningen moeten er ook al in de tramtijd gestaan hebben.

bron: google.

We zijn inmiddels op de Straelseweg aangekomen. Ergens aan de Straelseweg lag het entrepot van Coppes en Van Oijen, dat in 1914 een bedrijfsaansluiting krijgt. Als het bedrijf in 1920 failliet gaat, worden de sporen weer opgebroken. De vraag is waar die aansluiting precies lag.
Ruud Merkx heeft deze vraag kunnen beantwoorden. Hij ontdekte de volgende foto's.

verzameling: P. Willems.

Een tram met tenminste vier open wagens, met schotten verhoogd, verlaat de loods van het bedrijf dat nu volgens het opschrift boven de deur van de Gebroeders Van Oijen is en bouwmaterialen en brandstoffen levert. De oorspronkelijk zwart/witte foto is ingekleurd. De lading is niet goed herkenbaar en de groene kleur hoeft niet te kloppen. Mogelijk zijn het kolen, turf of puin. Gezien de op de voorste wagen geladen hoeveelheid moet dit licht materiaal zijn geweest, vermoedelijk turf.

Bron: Nederlands Instituut voor Militaire Historie (verz. R. Merkx).

Na 1920 vestigt Nefkens een garage in de vroegere loods van Van Oijen. Op deze luchtfoto van 1924 is te zien dat het aansluitspoortje inmiddels opgebroken is.

verz. R. Merkx.

Een blik terug naar de stad (FriZ) . Links ligt Nefkens; geen spoor meer te zien van de aansluiting.

Bij de H. Hart kerk boog de lijn links af. Het witte huis rechts was inderdertijd getooid met het deftige opschrift "Coiffeur".

Terugkijkend naar hetzelfde huis ligt links op de foto het huis Turfstraat 2, waarop nog jaren groot "Halte MBS" geprijkt heeft. FriZ. Zie de foto hieronder uit 1982.

fotograaf onbekend (verz. R. Liebrand).

In het midden de Heilig Hart Kerk, die gebouwd is tussen 1921 en 1926, dus in de periode dat de tram er al een tijdje voorbij liep. Het kan zomaar dat de MBS bouwmaterialen heeft aangevoerd. Door de wijziging van de verkeerssituatie is het niet zo goed meer te zien, maar hier loopt de Straelseweg rechtdoor.

De tramlijn, gelegen aan de linkerkant van de weg, boog hier linksaf naar de Veldenseweg.

bron: Beeld en Geluid.nl (verz. R. Merkx).

De boog in de lijn is te zien in de Stedenfilm over Venlo uit 1930.

Via de Veldenscheweg verlaat de tram de bebouwde kom van Venlo. Ongeveer op de plaats van de fotograaf moeten de spoorstaven gelegen hebben. FriZ.

Lees verder: ROUTE II Venlo - Gennep

webmaster@maas-buurtspoorweg.nl